Chia sẻ kinh nghiệm về nghề M&A advisory

Làm việc ở Nhật, ngoài những bài viết quen thuộc cung cấp các kiến thức về một số ngành nghề phổ biến như HR, IT mình cũng xin phép được chia sẻ về thêm về 1 ngành chưa được nhắc đến, M&A advisory. Hy vọng chia sẻ có mình có thể giúp được ai muốn tìm hiểu về ngành và quan trọng hơn là mong muốn kết nối với các anh chị làm cùng ngành M&A advisory hay quỹ đầu tư. Các chia sẻ là trải nghiệm cả nhân, nên cũng mong các anh/chị "đồng môn" góp ý thêm.

Trong 1 thương vụ (deal) M&A sẽ có các bên chủ yếu là: bên mua (buy-side), bên bán (sell-side), bên tư vấn Financial Advisor (FA) cho bên mua (buy-side FA), và tư vấn cho bên bán (sell-side FA), luật sư và công ty kế toán.

Công ty mình là 1 công ty consulting của Nhật, mình thuộc team cross-border M&A advisory và vì là người Việt nên mình chủ yếu phụ trách làm các deal giữa Nhật và Việt Nam, 99% các deal là các công ty Nhật mua công ty Việt Nam.

Nghề M&A Advisory đã dạy cho mình rất nhiều, cả về kiến thức chuyên môn với các kỹ năng mềm.

I. Kiến thức chuyên môn:

1. Kỹ năng excel và làm slide

Vì đặc thù của ngành nên thời gian dùng excel và powerpoint phải chiếm hơn 90% thời gian ở văn phòng. Khi mới vào công ty, sếp có đưa 1 tờ giấy A4 gồm các shortcut key ở excel và yêu cầu học thuộc, thực sự các shortcut key này có tác dụng rất lớn trong việc cắt giảm thời gian so với việc thao tác thông thường. 

Theo như mình được biết thì hiện tại trong phỏng vấn với nhiều công ty, bộ phận Investment Banking, cụ thể là M&A advisory, họ có thể yêu cầu ứng viên lập financial model để định giá doanh nghiệp, thời gian là 1-2 tiếng, nên kĩ năng excel để thao tác nhanh và chính xác là 1 trong các kĩ năng sống còn trong ngành này.

II. Các kiến thức về accounting, định giá doanh nghiệp…

Kỹ năng mềm có lẽ là thứ mình học được nhiều nhất

1. Resilience

❖ Cường độ làm việc

Làm trong ngành M&A advisory có 1 cường độ làm việc rất lớn, thông thường thì 1 người trong team sẽ phụ trách 2,3 dự án cùng 1 lúc, và các deal cross-border, nhất là deal với các nước lệch múi giờ như ở châu Âu, thì việc meeting lúc 11h, 12h đêm là chuyện bình thường. Thường thì mọi người làm việc trung bình 60 tiếng/ tuần. Các đợt cao điểm của deal có thể lên 70-80 tiếng. 

Các bạn junior sẽ dùng hầu hết thời gian của mình ở công ty để làm ‘pitchbook’ (tài liệu sales để các senior dùng đi pitch cho nhà đầu tư hay khách hàng, thuyết phục họ bán công ty họ, hay thuyết phục họ mua 1 công ty nào đó) và lập các valuation model để định giá công ty target. 

Bên cạnh đó, thì vì phí của khách hàng trả cho FA là khá lớn, nên họ yêu cầu rất cao về mặt công việc, “nhanh” và “chính xác đến từng chi tiết”. Nghe thì có vẻ đơn giản nhưng ở các valuation model, có từ 10-15 tabs là chuyện bình thường. Chỉ cần sai 1 con số thôi có thể dẫn tới sai số của kết quả cuối cùng. Vì thế trước khi gửi tài liệu cho khách hàng, tất cả số liệu trong bảng excel đều được kiểm duyệt 2 lần: bởi người tạo và supervisor.

❖ Lịch công tác

Lịch công tác tương đối dày, có những đợt mình phải bay về Việt Nam 3 lần 1 tháng vì các deal các nhau, và phải điều chỉnh theo lịch của khách hàng. Lúc đầu thì cũng thích, nhưng nhiều lần thì cũng mệt. Nhất là các chuyến bay đêm, nếu có trẻ con khóc sẽ là ác mộng. Nhiều lần mình không ngủ nổi nhưng hôm sau vẫn phải meeting đến tối.

Chắc đây cũng là lý do mà tại sao nhiều người out sau 5,6 năm.

2. Quản lý cảm xúc

Có những ngày công việc diễn ra thuận lợi, mình có thể ra về 1 cách “thanh thản”, nhưng có những ngày cả ngày chỉ nhận được email từ chối từ phía nhà đầu tư. Cụ thể là từ tháng 3 trở đi, nhiều công ty Nhật họ phải thay đổi chiến lược, phải thắt lưng buộc bụng, và tạm thời dừng hết các dự án M&A hay đầu tư nước ngoài vì ảnh hưởng của COVID. 

Có những tuần, suốt 1 tuần liền, hôm nào mình cũng chỉ nhận được email từ chối hay pending từ phía nhà đầu tư, mà ngán ngẩm. Vì thế mình học buộc phải học cách “control the expectation” để đỡ bị stress.

3. Kỹ năng nói chuyện, đàm phán

Cái làm mình cảm thấy thú vị nhất trong nghề là cơ hội được tham gia vào  các cuộc đàm phán. Thường thì người bán sẽ đưa ra mức giá cao, còn người mua sẽ đưa ra mức giá thấp. Có trường hợp ban đầu bên mua đưa ra mức giá chỉ bằng 80% mức giá mong muốn của bên bán thôi. Công việc của các FA là giúp cân bằng mức giá, và giúp 2 bên mua-bán đàm phán để tìm ra tiếng nói chung.

4. Mối quan hệ

Theo mình nghĩ, mối quan hệ cũng là 1 phần rất quan trọng trong M&A advisory. Nếu không có mối quan hệ+ kĩ năng sales để connect được với đúng người, đúng bộ phận thì việc đi thuyết phục 1 công ty bán công ty của họ, hoặc mua 1 công ty khác là rất khó. Bản thân mình thì nhờ network với anh chị alumni của trường cao học, nên đã kết nối được bán ở Việt Nam cho khách hàng Nhật, và hiện tại deal đang chạy theo đúng kế hoạch.

Vì vậy em/mình rất mong được kết nối với các anh chị và các bạn làm trong ngành M&A advisory hoặc ở các quỹ đầu tư, có thể trong tương lai 2 bên có thể hợp tác ở 1 deal nào đó ^^

Hy vọng các chia sẻ trên có thể hữu ích với các em sắp và mới ra trường và muốn làm trong ngành này. Nếu ai cần thì có thể inbox để mình có thể chia sẻ tài liệu training về excel và cách lập valuation model hay dùng trong công việc.